De coronacrisis heeft grote gevolgen voor de economie en de arbeidsmarkt. Het herstel- en steunpakket van het kabinet omvat naast regelingen als de NOW ook aanvullende crisismaatregelen. Sociale partners, gemeenten en UWV is gevraagd om mensen die door de coronacrisis hun baan dreigen kwijt te raken of zijn kwijtgeraakt snel en goed naar nieuw werk te begeleiden. In alle 35 arbeidsmarktregio’s wordt hiervoor een regionaal mobiliteitsteam gevormd, waarin alle partijen samenwerken. Iedereen die als gevolg van de coronacrisis zijn werk heeft verloren of dreigt kwijt te raken kan zich melden bij de regionale mobiliteitsteams, ook mensen zonder uitkering. Deze nieuwe werkwijze sluit aan bij het toekomstbeeld van UWV als een brede publieke dienstverlener.
Aanvullende crisisdienstverlening regionale mobiliteitsteams
De randvoorwaarden voor de gezamenlijke aanpak van de crisisdienstverlening zijn vastgelegd in de Tijdelijke regeling aanvullende crisisdienstverlening COVID‑19, die 26 maart 2021 van kracht is geworden. Hieronder valt de inzet van mobiliteitsdienstverlening, aanvullende dienstverlening voor de doelgroep voor de banenafspraak en scholing voor het praktijkleren in het mbo. Op basis van de regeling is er budget waarmee adviseurs van sociale partners, gemeenten en UWV vanuit de regionale mobiliteitsteams werkzoekenden naar werk gaan begeleiden. Kunnen zij deze begeleiding niet zelf bieden, dan bestaat de mogelijkheid om deze via elkaars raamovereenkomsten in te kopen (zie ook paragraaf Voorzieningen en re‑integratiediensten onder het kopje Ingekochte re‑integratiediensten). Sociale partners geven in principe een indicatie af of werkzoekenden die met ontslag bedreigd worden voor deze mobiliteitsdienstverlening in aanmerking komen: gemeenten voor mensen met een Participatiewet‑uitkering en UWV voor UWV‑uitkeringsgerechtigden. Er is ook budget beschikbaar waarmee de regionale mobiliteitsteams activiteiten kunnen inkopen voor mensen die vallen onder de doelgroep voor de banenafspraak. Voor de inzet van dit budget is geen aparte indicatiestelling nodig. Dit geldt ook voor het aparte budget waarmee de regionale mobiliteitsteams werkzoekenden de gelegenheid kunnen bieden om zich via een combinatie van leren en werken in het mbo te laten om- of bijscholen naar kansrijke beroepen en/of naar kansrijke sectoren. Dit budget is onder andere bestemd voor schoolverlaters en voor zelfstandigen die zich moeten heroriënteren op ander werk.
Vooruitlopend op de Tijdelijke regeling aanvullende crisisdienstverlening COVID‑19 heeft UWV sinds 7 december 2020 voor mensen die dat willen al zogeheten verbrede WW‑dienstverlening ingezet. We doen dit voor werkzoekenden die zich bij UWV melden omdat ze binnen vier maanden met werkloosheid worden bedreigd en ondersteuning willen bij hun zoektocht naar nieuw werk. Zij kunnen gebruikmaken van een groot deel van de reguliere WW‑dienstverlening van UWV, behalve het Scholingsbudget WW, proefplaatsing, de startersregeling voor zzp’ers en ingekochte re‑integratiedienstverlening. Vanaf het moment dat er een regionaal mobiliteitsteam is ingericht, biedt UWV deze verbrede WW‑dienstverlening vanuit het regionaal mobiliteitsteam aan. Meldt een werkzoekende zich toch rechtstreeks bij UWV, dan nemen we deze op in onze reguliere WW‑dienstverlening en zetten zo nodig via het regionaal mobiliteitsteam aanvullende crisisdienstverlening in. De verwachting is dat het aantal mensen dat zich rechtstreeks bij UWV zal melden, beperkt is. Het merendeel van de werkzoekenden zal via de regionale mobiliteitsteams naar werk worden begeleid. Omdat er sprake is van veel minder ontslagen en faillissementen dan werd verwacht, is er tot nu toe relatief weinig gebruikgemaakt van onze verbrede WW‑dienstverlening, de mobiliteitsdienstverlening die we bieden bij collectieve ontslagaanvragen van NOW‑aanvragers en de dienstverlening van de regionale mobiliteitsteams.
De regio’s zijn in verschillend tempo bezig met het opzetten van hun regionale mobiliteitsteam. In de regio’s Groot Amsterdam, Midden‑Utrecht, Drechtsteden, West‑Brabant en Midden‑Brabant hebben regionale mobiliteitsteams hun deuren geopend. Gemeenten, UWV en sociale partners werken daarin nauw samen met uitzendbureaus, Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB), onderwijsorganisaties, Werkgeversservicepunten en Leerwerkloketten.
Scholing
Door de toenemende digitalisering en robotisering veranderen de vaardigheden die mensen nodig hebben om deel te nemen aan de arbeidsmarkt. Daarnaast verdwijnen er in bepaalde sectoren en beroepen steeds meer banen, terwijl er in andere juist veel kansen liggen. Aanvullend op de al langer bestaande UWV‑overzichten met kansrijke beroepen en overstapberoepen hebben we begin dit jaar samen met SBB, de MBO Raad en de Nederlandse Raad voor Training en Opleiding (NRTO) een inspiratiekaart ontwikkeld voor mensen die overwegen over te stappen naar een ander beroep. Adviseurs van UWV, gemeenten, Leerwerkloketten en het onderwijs kunnen de inspiratiekaart gebruiken bij de inzet van praktijkleren via de regionale mobiliteitsteams.
Stappen gezet in Breed Offensief
Het wetsvoorstel Breed Offensief is een verzameling deeltrajecten die bedoeld zijn om meer mensen met een beperking (duurzaam) aan het werk te krijgen. Het wetsvoorstel richt zich op het wegnemen van barrières, het vereenvoudigen van regelgeving en het beter verbinden van werkgevers en werkzoekenden. Het wetsvoorstel is onlangs controversieel verklaard door de Tweede Kamer, waardoor de implementatie op een aantal onderdelen vertraging oploopt (de harmonisering van instrumenten, het wegnemen van knelpunten bij de no‑riskpolis en de vereenvoudiging van de banenafspraak en de quotumregeling). Op andere onderdelen heeft dit geen effect.
Betere samenwerking door Perspectief op Werk
Alle 35 arbeidsmarktregio’s hebben in het kader van het programma Perspectief op Werk (PoW) actieplannen opgesteld. De plannen richten zich op het aan het werk helpen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Nieuwe werkwijzen zoals open sollicitaties en competentiegericht werven maken onderdeel uit van de actieplannen, net als het verbeteren van het bestaande instrumentarium voor arbeidstoeleiding. Uit de tussenevaluatie van maart 2021 blijkt dat het PoW‑programma er vooral voor heeft gezorgd dat de samenwerking tussen instanties in tal van regio’s is verbeterd. Ook is geconstateerd dat in de actieplannen wendbaar is ingespeeld op de gevolgen van de coronacrisis. De komende tijd gaat de aandacht uit naar het borgen van deze opbrengsten en van de goede uitvoeringspraktijken.
Nieuwe landelijke methodiek voor loonwaardebepaling
UWV voert de loonwaardebepaling uit voor Wajongers. Daarnaast is UWV een van de aanbieders van loonwaardebepalingen voor gemeenten. In het kader van het wetsvoorstel Breed Offensief is gewerkt aan een landelijke uniforme methodiek voor loonwaardebepaling die per 1 juli 2021 in werking zal treden. Vóór juli zullen we een deel van de arbeidsdeskundigen opleiden om de nieuwe loonwaardebepaling uit te voeren. Het opleiden van het overige deel van de arbeidsdeskundigen volgt, mede in verband met de overgangsregeling, in de tweede helft van 2021.
Verbeteren uitwisseling matchingsgegevens
UWV neemt samen met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) deel aan het programma Verbeteren uitwisseling matchingsgegevens (VUM). Dit programma is in 2019 gestart om de kansen van werkzoekenden te vergroten door hun profielen vindbaar te maken bij meer arbeidsmarktpartijen die beschikken over een rijk aanbod. Werkgevers krijgen zo een completer beeld van passende kandidaten bij hun vacatures, ongeacht bij welke dienstverlener of in welke regio de werkzoekenden zijn aangemeld. Via VUM hebben we, samen met publieke en private arbeidsmarktpartners zoals gemeenten en uitzendorganisaties, een uniforme gegevensset voor profielen van werkzoekenden en vacatures vastgesteld. Hierdoor kunnen alle betrokken arbeidsmarktpartners op eenduidige wijze profielen en vacatures uitwisselen. Om de kans op fouten of misbruik bij de gegevensuitwisseling te verlagen, werken we ook aan standaardisering van de uitwisseling van gegevens. Hiervoor is een gegevensknooppunt ontworpen waarop VUM‑deelnemers zullen aansluiten. De technische realisatie van het gegevensknooppunt is gestart. Deze realisatie en de voorbereidingen om hierop technisch aan te sluiten zullen de rest van 2021 in beslag nemen. Parallel hieraan wordt een gegevensbeschermingseffectbeoordeling uitgevoerd en een afsprakenstelsel gerealiseerd. Het is de bedoeling de gegevensuitwisseling vervolgens in vier pilots te beproeven. Op dit moment loopt al een pilot van UWV en de gemeenten Rijnmond en Haaglanden en worden nog drie pilots voorbereid. In de lopende pilot is een gezamenlijke integrale werkgeversdienstverlening ontworpen. Deze wordt in de praktijk beproefd, eerst zonder en in de eerste helft van 2022 met gegevensuitwisseling.
Versterken werkgeversdienstverlening
Per 1 januari 2021 voeren we de wijzigingen uit die voortkomen uit de aanpassing van het Besluit SUWI. Het doel van het gewijzigde besluit is om de reguliere werkgeversdienstverlening en het matchen in de arbeidsmarktregio’s structureel te versterken. Alle 35 Werkgeversservicepunten zullen per arbeidsmarktregio één herkenbaar gezamenlijk publiek aanspreekpunt moeten inrichten voor werkgevers en straks allemaal hetzelfde basispakket aan diensten aanbieden. Daarnaast is het doel om instrumenten en processen binnen de regio zo veel mogelijk te harmoniseren. Onder coördinatie van de 35 centrumgemeenten in de regio’s wordt een en ander momenteel geïmplementeerd. Ze worden daarbij ondersteund door de Programmaraad, waarin VNG, Divosa, Cedris en UWV samenwerken. De Inspectie SZW voert in 2021 een onderzoek uit naar de stand van zaken.
Skills steeds belangrijker
Voor een significant transparantere en beter functionerende arbeidsmarkt is inzicht in skills (vaardigheden) essentieel. Samen met het CBS zijn we gestart met de ontwikkeling van een skillsontologie, een gemeenschappelijke taal, genaamd CompetentNL. Dit moet leiden tot een publieke Nederlandse standaard voor arbeidsbemiddeling, waarbij beroepen en opleidingen zijn gespecificeerd in skills (vakvaardigheden en gedragsvaardigheden). Samen met CBS, TNO en het CPB werken we aan ondersteunende kunstmatige‑intelligentietechniek om de standaard te verrijken en actueel te houden. Om te kunnen adviseren welke opleiding nodig is voor het verkrijgen van de juiste (nog ontbrekende) skills bij de stap naar (ander) werk, slaan we met onze partner SBB een brug naar allereerst het mbo‑onderwijs. Momenteel wordt hard gewerkt om een eerste versie van CompetentNL gereed te krijgen voor het einde van 2021. Deze basisversie is geschikt voor het ontwikkelen en testen van diverse UWV‑toepassingen. In het kader van de crisisdienstverlening hebben de ministeries van SZW en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) aan UWV en SBB gevraagd om in 2021 al voor de urgentste kans- en krimpsectoren informatie op skillsniveau te verstrekken aan de regionale mobiliteitsteams en landelijke arbeidsmarktpartijen. Medio 2021 komt een dashboard beschikbaar met de eerste skillsinzichten, wat gaandeweg wordt uitgebreid. De onafhankelijke beoordelingsadviescommissie van het Nationaal Groeifonds, dat investeert in projecten die zorgen voor economische groei op langere termijn, heeft besloten om ons voorstel voor opendataskillsontologie te financieren.