Inkomenszekerheid bieden

Deze paragraaf van de publieke bijlagen bevat aanvullende informatie bij hoofdstuk Inkomensdienstverlening, paragraaf Inkomenszekerheid bieden in het viermaandenverslag.

Uitkeringsvolumes

In de eerste vier maanden van 2021 kenden we ruim 325.000 nieuwe uitkeringen toe, 15% minder dan in dezelfde periode in 2020.

Tabel Nieuwe uitkeringen

We beëindigden bijna 362.000 uitkeringen, 13% meer dan in de eerste vier maanden van 2020.

Tabel Beëindigde uitkeringen

Eind april 2021 ontvingen ruim 1,2 miljoen mensen gedurende kortere of langere tijd een uitkering van ons. We keerden in de eerste vier maanden van 2021 een bedrag van in totaal € 7,1 miljard uit.

Tabel Lopende uitkeringen

WW

We handelden in de eerste vier maanden van 2021 36,5% minder WW‑aanvragen af dan in de eerste vier maanden van 2020 (162.200 tegenover 255.400). Daarvan wezen we er 24% (38.400) af tegenover 27% (68.500) in de eerste vier maanden van 2020. 2.600 mensen kregen (tijdelijk) geen WW‑uitkering omdat ze een maatregel kregen opgelegd, vrijwel altijd omdat ze verwijtbaar werkloos waren. Doordat enerzijds het aantal toekenningen in de eerste vier maanden fors lager was dan in de eerste vier maanden van 2020 en het aantal beëindigde uitkeringen duidelijk hoger, is het aantal lopende WW‑uitkeringen eind april 2021 9% lager dan eind april 2020. De NOW‑regelingen hebben ongetwijfeld aan deze ontwikkelingen bijgedragen. We verwachten dat het aantal WW‑aanvragen en het aantal lopende WW‑uitkeringen in de loop van 2021 wel zullen toenemen.

Ziektewet

Het beroep op de Ziektewet is in de eerste maanden van 2021 gestegen. Dit komt vooral doordat er meer zieke WW’ers een beroep op de Ziektewet doen. De ontwikkeling van het aantal zieke WW’ers reageert, met enige vertraging, op het aantal WW‑uitkeringen – dat in 2020 fors is gestegen. De vertraging komt doordat een zieke WW’er pas dertien weken (drie maanden) na de eerste ziektedag overgaat naar een Ziektewet‑uitkering. Hierdoor wordt de stijging van de WW in bijvoorbeeld maart pas drie maanden later zichtbaar in de Ziektewet – voor zover het gaat om WW’ers die langer dan drie maanden ziek zijn. Daarnaast steeg het aantal vrouwen dat na hun zwangerschapsverlof ziek was.

Er zijn in de eerste vier maanden van 2021 in totaal 17% minder Ziektewet‑uitkeringen toegekend dan in de eerste vier maanden van 2020. Dit komt doordat er in de eerste vier maanden van 2020 vanwege de uitbraak van het coronavirus een stijging was van het aantal toekenningen bij onder andere uitzendkrachten. Er waren in de eerste vier maanden van 2021 vooral minder toekenningen aan uitzendkrachten, eindedienstverbanders en vrouwen die ziek waren voorafgaand aan hun zwangerschapsverlof.

WIA en WAO

We handelden 22.700 WIA‑aanvragen af, ruim 4% meer dan in de eerste vier maanden van 2020 (21.800). Van de aanvragen hebben we er 7.400 (33%) afgewezen; in de eerste vier maanden van 2020 waren het er 7.000 (32%). Meestal ging het om mensen die minder dan 35% arbeidsongeschikt werden bevonden of wel geschikt bleken voor het eigen werk. Het aantal nieuwe uitkeringen was 10% hoger dan in de eerste vier maanden van 2020. Deze toename wordt veroorzaakt doordat er meer voorschotten voor WGA‑uitkeringen zijn toegekend, omdat de sociaal‑medische beoordeling vanwege de coronacrisis niet binnen de geldende termijn kon worden afgerond – zie hiervoor ook hieronder onder het kopje Tijdigheid. Deze voorschotten worden meegeteld als nieuwe uitkeringen. Bij de definitieve beoordeling wordt naar verwachting circa 30% van de aanvragen alsnog afgewezen, de WGA‑uitkering telt dan weer mee als beëindigd. Het aantal lopende WIA‑uitkeringen steeg in de eerste vier maanden van 2021 verder met 8.100 (2,3%). Andersom neemt het aantal lopende uitkeringen voor de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO), de voorloper van de WIA, in ongeveer hetzelfde tempo af. Eind april 2021 was het aantal WAO‑uitkeringen 6.700 (3,1%) lager dan eind december 2020.

Wajong

De Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong 2015, ingegaan op 1 januari 2015) is alleen nog toegankelijk voor jonggehandicapten die duurzaam geen arbeidsvermogen hebben. We handelden 3.100 aanvragen af voor een Wajong 2015‑uitkering, evenveel als in de eerste vier maanden van 2020 (ook 3.100). Hiervan werden er 1.600 (53%) afgewezen, omdat de aanvrager niet duurzaam volledig arbeidsongeschikt werd bevonden (in eerste vier maanden van 2020: 2.000, 65%). Het totaalaantal Wajong‑uitkeringen is in de eerste vier maanden van 2021 met 100 afgenomen.

Tijdigheid

Een van onze kerntaken is dat we de juiste uitkering op tijd betalen. Over de tijdigheid van de eerste betaling maken we ieder jaar afspraken met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW).

Tabel Tijdige eerste betaling

Wanneer het niet lukt om de eerste betaling op tijd te doen, dan geven we de klant op diens verzoek een voorschot. Hiermee voorkomen we dat mensen in financiële problemen raken. We nemen proactief contact op om uit te leggen dat de sociaal‑medische beoordeling door de coronamaatregelen is uitgesteld en om verdere verwachtingen te managen. Voorschotten worden vooral betaald voor WIA‑uitkeringen wanneer we de claimbeoordeling niet tijdig (binnen acht weken) kunnen afronden. In de eerste vier maanden van 2021 ging het om 5.359 voorschotten op 24.445 WIA‑aanvragen (21,9%). Dat zijn er meer dan in 2020, toen ging het in dezelfde periode om 2.680 voorschotten op 22.801 WIA‑aanvragen (11,8%). De voorraad WIA‑claimbeoordelingen steeg sinds mei 2020 weer. Toen we half juni 2020 onze face‑to‑facedienstverlening weer voorzichtig opstartten, zagen we het aantal voorschotten langzaam afnemen. Sinds september 2020 is er evenwel sprake van een aanhoudende toename. We verwachten dat er nog wel enige jaren zullen verstrijken voordat we erin slagen om alle WIA‑claimbeoordelingen tijdig te verwerken. De tijdigheid van de WIA‑claimbeoordelingen staat door verschillende oorzaken onder druk. Meer informatie hierover is te vinden in het viermaandenverslag in paragraaf Sociaal‑medische beoordelingen. Doordat er in de eerste vier maanden van 2021 minder Wajong‑claimbeoordelingen binnen de geldende termijn zijn afgerond, is ook de tijdigheid voor de eerste betaling van Wajong‑uitkeringen afgenomen. Voor Wajong‑uitkeringen is een relatief beperkte capaciteit beschikbaar, die de afgelopen periode kwetsbaar is gebleken. De tijdigheid van de beschikkingen en betalingen voor de Wajong heeft onze aandacht.