De coronacrisis en de gevolgen voor onze dienstverlening in 2021

De maatregelen die de overheid sinds de uitbraak van het coronavirus heeft genomen om de verspreiding van het coronavirus te beperken, hebben grote gevolgen voor de samenleving en de economie. En dus ook voor het werk van UWV.

De NOW

In 2020 is de tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid (NOW) ingevoerd. De uitvoering van de NOW legt ook dit jaar een groot beslag op de capaciteit van UWV. Inmiddels zijn we bezig met de zesde en laatste aanvraagperiode (de NOW 4, die loopt van juli tot en met september). Net als bij de NOW 1, de NOW 2 en de NOW 3.1 tot en met 3.3 hebben we voor de NOW 4 een risicoparagraaf vastgesteld met de risico’s die we bij de uitvoering verwachten. Het loket voor de NOW 3.3 (de vijfde aanvraagperiode) sloot op 1 juli. In de afgelopen maanden handelden we voorschotaanvragen af voor de vierde en vijfde aanvraagperiode (NOW 3.2 en NOW 3.3) en verrichtten we werkzaamheden voor de vaststelling van de definitieve subsidiebedragen voor de NOW 1 en de NOW 2. Verder handelden we bezwaarzaken af. De openstelling van het loket voor de subsidievaststelling voor de NOW 3.1 staat gepland in oktober.

Tabel NOW-voorschotaanvragen*

• * De cijfers voor de ingediende bezwaren geven de stand per eind september 2021 weer. De overige cijfers in de tabel tonen de stand per 8 oktober 2021.

Tabel NOW-vaststellingen*

• * De cijfers voor de ingediende bezwaren geven de stand per eind september 2021 weer. De overige cijfers in de tabel tonen de stand per 8 oktober 2021.

De definitieve vaststelling van de subsidiebedragen is een inhoudelijk complex traject met veel uitzonderingssituaties. De optelsom aan regelingen maakt het niet eenvoudiger. Er is een risico dat in bepaalde situaties bij de vaststelling omzet- en loonsomgegevens niet consistent worden beoordeeld. Om dit te voorkomen, bespreken UWV en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) deze speciale gevallen in het zogeheten Poortwachtersoverleg. Ook de roep om maatwerk neemt steeds meer toe. Dit vergt uiterste precisie en alertheid van de uitvoering. Process mining, intensieve samenwerking en kennisborging in de gehele keten zijn daarbij van groot belang, net als zorgvuldige communicatie met werkgevers. Accountants en hun beroepsorganisatie NBA gaven de laatste tijd steeds luider het signaal af dat het niet haalbaar is om alle (accountants- en/of derden)verklaringen uiterlijk 31 oktober (de sluitingsdatum voor de NOW 1) af te geven en dat werkgevers daarvan de dupe worden. Daarom is besloten dat werkgevers nu tot en met 6 februari 2022 de verklaring kunnen insturen. De aanvraag voor de NOW-vaststelling moet echter altijd uiterlijk 31 oktober 2021 zijn ingediend.

Voor het komende periode voorzien we een aantal dilemma’s:

• De vaststellingsloketten voor de NOW 1 en de NOW 2 zijn inmiddels al enige tijd open, maar het aantal aanvragen voor vaststelling blijft relatief beperkt. We blijven werkgevers op allerlei manieren attenderen op het feit dát ze een vaststelling moeten aanvragen. Bij werkgevers die dit niet doen, zullen we het bedrag (na nog één formele reminder in november) op nihil moeten stellen. Zij zullen de ontvangen bedragen dan geheel moeten terugbetalen.

• In de praktijk blijkt dat een aanzienlijk deel van de werkgevers het ontvangen voorschot geheel of gedeeltelijk moet terugbetalen. Tot nu toe geldt dit voor circa 60% van de vastgestelde aanvragen. We hanteren een zeer ruim coulancebeleid, maar het geld moet uiteindelijk wel worden terugbetaald. Circa twee derde van de werkgevers die het ontvangen voorschot geheel of gedeeltelijk moeten terugbetalen, doet dit tot nu toe goed. Met het merendeel van het overige derde hebben we een betalingsregeling getroffen, die slechts in een enkel geval niet is nagekomen.

Economisch herstel

De Nederlandse economie heeft zich snel en krachtig hersteld van de coronacrisis en ook de vooruitzichten zijn gunstig. In het tweede kwartaal van 2021 is de spanning op de arbeidsmarkt verder toegenomen; deze bevindt zich op het hoogste niveau sinds UWV die meet (2003). De UWV‑spanningsindicator geeft aan dat inmiddels voor bijna driekwart van de beroepsgroepen de arbeidsmarkt krap of zeer krap is. Omdat er te weinig kandidaten zijn, is het voor werkgevers dus (zeer) moeilijk openstaande vacatures voor deze beroepsgroepen te vervullen. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) telde een recordaantal nieuwe vacatures, terwijl de werkloosheid verder afnam. Het aantal WW‑uitkeringen daalt sinds februari 2021 onafgebroken. Sinds juni ligt het aantal zelfs lager dan in februari 2020, vlak voor het begin van de coronacrisis. Eind augustus verstrekten we 212.700 WW‑uitkeringen. Dat zijn er 27,1% minder dan eind augustus 2020 en 11,4% minder dan eind februari 2020. Het Centraal Planbureau (CPB) voorspelt in de Macro Economische Verkenning 2022 een economische groei van 3,9% voor 2021 en 3,5% voor 2022. Het werkloosheidspercentage komt naar verwachting in 2021 uit op 3,4%. Mogelijk neemt het aantal faillissementen wel toe als de steunmaatregelen van de overheid zijn afgebouwd. Het werkloosheidspercentage stijgt dan licht naar 3,5% in 2022. De krapte op de arbeidsmarkt houdt aan.

Benutting opgeschaalde capaciteit

In verband met de coronacrisis hebben we veel extra personeel geworven. Onder andere omdat de verwachte hogere WW‑volumes uitblijven, is er op dit moment bij sommige bedrijfsonderdelen sprake van overcapaciteit. We hebben veel van deze medewerkers in 2022 nodig omdat we onze dienstverlening gaan verbreden en verbeteren met de extra middelen die het kabinet beschikbaar heeft gesteld naar aanleiding van het eindrapport van de Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag. Intussen zetten we deze tijdelijke overcapaciteit in om de kwaliteit van de huidige dienstverlening te verbeteren en om de werkdruk elders in de organisatie te verlichten.

Eind augustus 2021 beschikten we over 136 fte’s meer uitkeringsdeskundigen WW dan een jaar daarvoor. Eind augustus hadden we in totaal 174 fte’s meer uitkeringsdeskundigen WW dan op basis van de prognose van juni 2021 nodig is. Per saldo hebben we hiermee voldoende ruimte om natuurlijk personeelsverloop op te vangen en een eventueel oplopende WW aan te kunnen. De vooralsnog beschikbare ruimte aan uitkeringsdeskundigen gebruiken we om recent geworven medewerkers voor de WW breder op te leiden en om de kwaliteit van onze dienstverlening te verbeteren. Voor de arbeidsongeschiktheidswetten is er juist een licht tekort aan uitkeringsdeskundigen. We streven ernaar om deze bezetting op het begrote niveau te brengen. Ook bij de Ziektewet zullen we nieuwe medewerkers opleiden om het verwachte toenemende werkaanbod te kunnen opvangen.

In 2020 hebben we 350 fte’s adviseurs werk geworven. Naar aanleiding van de bijgestelde WW‑prognoses zijn we gestopt met verdere werving. Alleen indien noodzakelijk werven we om adviseurs werk te vervangen die in een nieuwe functie gaan werken of bij UWV vertrekken. In het najaar maken we opnieuw de balans op. Voor onze arbeidsjuridische dienstverlening hebben we in 2020 62 extra fte’s geworven. We handhaven de huidige bezetting vooralsnog tot het einde van het jaar zodat we, als de beëindiging van de steunmaatregelen per 1 oktober 2021 tot meer ontslagen leidt, werkgevers snel en goed kunnen bedienen. Intussen is er sprake van een te ruime bezetting. Deze overcapaciteit zetten we in om dossiers weg te werken, kwaliteitsaudits uit te voeren en klantcontacten te intensiveren.

We hebben ook tijdelijk een te ruime bezetting aan klantadviseurs. Deze capaciteit hebben wij later dit jaar nodig om de kwaliteit van onze persoonlijke digitale dienstverlening te verbeteren. In de tussentijd springen deze medewerkers tijdelijk ergens anders in de organisatie bij. We gebruiken de extra capaciteit ook om het vakmanschap van medewerkers te vergroten. Verder trekken we voorlopig geen nieuwe klantadviseurs aan.

Beperkt face-to-facecontact

Gedurende de eerste acht maanden van 2021 waren onze kantoren als gevolg van de lockdown nog steeds beperkt toegankelijk. Verreweg de meeste gesprekken met klanten vinden telefonisch plaats of via beeldbellen. In bepaalde gevallen is er wel ruimte voor face‑to‑facedienstverlening. Daarbij geven we voorrang aan gesprekken met niet‑digivaardige uitkeringsgerechtigden, werkoriëntatiegesprekken met nieuwe WIA/WGA‑uitkeringsgerechtigden en coachingsgesprekken met Wajongers. Ook de meeste sociaal‑medische beoordelingen vinden nog steeds op afstand plaats. Wanneer er naar het oordeel van de verzekeringsarts een fysieke beoordeling of face‑to‑facecontact noodzakelijk is, wordt de klant wel uitgenodigd voor een afspraak op een UWV‑locatie.