Arbeidsbemiddeling en re-integratie voor mensen met een arbeidsbeperking

Ook tijdens de coronacrisis hebben we ons in 2020 ingezet om de dienstverlening aan mensen met een arbeidsbeperking te verbeteren. We werken aan het op orde brengen en doorontwikkelen van de basale dienstverlening voor mensen met een WIA/WGA‑uitkering.

Deze basale dienstverlening bestaat uit het in beeld brengen en houden van deze uitkeringsgerechtigden met oriëntatie- en coachingsgesprekken gedurende in principe vijf jaar. Daarbij hebben we minimaal één contactmoment per jaar en gemiddeld twee. De basale dienstverlening omvat verder de inzet van ingekochte re‑integratiedienstverlening en van eigen dienstverlening zoals competentietesten en bemiddeling. Om de basale dienstverlening op orde te brengen, hebben we de uitvoeringscapaciteit vergroot en de sturing en controle versterkt. Daarnaast investeren we in het vakmanschap van onze mensen. Zo hebben we het Kader methodisch re‑integreren in gebruik genomen. Dat is een hulpmiddel voor professionals om de klant met een methodische aanpak in beeld te brengen. In lijn met dit methodisch kader is een nieuw werkplan AG ontwikkeld dat we in 2021 implementeren.

Het bieden van maatwerk is uitgangspunt voor onze dienstverlening aan zowel WGA’ers als Wajongers. Dit maatwerk wordt voor een belangrijk deel ingevuld met producten en diensten die we inkopen bij door ons gecontracteerde re‑integratiebedrijven. Vooral Wajongers ondersteunen we daarbij aanvullend met de inzet van voorzieningen (zie paragraaf Voorzieningen en re‑integratiediensten).

Aanpassingen in de dienstverlening vanwege coronacrisis

Sinds de eerste lockdown half maart vond onze dienstverlening primair telefonisch en digitaal plaats. Vanaf half juni konden we weer in beperkte mate face‑to‑facedienstverlening bieden. Daarbij gaven we voorrang aan oriëntatiegesprekken met nieuwe WIA/WGA‑uitkeringsgerechtigden, gesprekken met niet‑digivaardige uitkeringsgerechtigden met een arbeidsbeperking en coachingsgesprekken met Wajongers. Eind 2020 werd als gevolg van het oplopende aantal coronabesmettingen de face‑to‑facedienstverlening weer voor een groot deel afgeschaald. Een deel van onze uitkeringsgerechtigden met een arbeidsbeperking is bang om fysiek in contact te treden met UWV of re‑integratiebedrijven die hen begeleiden vanwege besmettingsgevaar en/of omdat zij behoren tot een risicogroep. Als mensen bijvoorbeeld aangeven liever telefonisch contact te hebben dan een face‑to‑facegesprek, willigen we dat verzoek in. Sinds half juni is ook beveiligd beeldbellen beschikbaar voor klantcontacten. We zien dat beeldbellen relatief gezien nog niet veel wordt ingezet, maar dat het in bepaalde situaties wel voordelen biedt omdat het persoonlijker is dan telefonisch contact en het mogelijk maakt om non‑verbale signalen op te merken. De ervaringen zijn tot nu toe overwegend positief.

De aanpassingen in de dienstverlening voor arbeidsbeperkten door de coronacrisis hebben ook gevolgen gehad voor (repressieve) handhavingsactiviteiten. Omdat uitkeringsgerechtigden niet wettelijk verplicht waren om telefonisch bereikbaar te zijn, is besloten om in alle gevallen dat iemand geen gehoor gaf aan een uitnodiging van UWV, niet te handhaven. Dit gold ook voor de mensen die uitgenodigd waren voor een fysieke afspraak op kantoor. Door aanpassing van de regels zijn mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering sinds eind 2020 verplicht om UWV te informeren over wijziging van hun telefoonnummer en om bereikbaar te zijn als zij een telefonische afspraak met UWV hebben. Sinds 1 januari 2021 zijn we daarom weer (repressief) gaan handhaven als uitkeringsgerechtigden niet bereikbaar zijn of niet verschijnen op een afspraak met UWV.

Resultaten

We zetten ons in om mensen met een beperking aan werk te helpen en te houden. Vooral deze kwetsbare groepen ondervinden de gevolgen van de coronacrisis. Het aantal van hen dat werk vond, daalde in 2020.

Resultaten WIA

We hebben onze capaciteit conform onze doelstelling voor 2020 opgeschaald en voldoen ruimschoots aan de afspraken met het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) over de basale WIA/WGA‑dienstverlening. We richten ons daarbij allereerst op de WGA’ers die sinds 2017 onze re‑integratiedienstverlening zijn ingestroomd omdat ze het einde van de wachttijd voor de WIA hadden bereikt. In 2020 hebben we gemiddeld 2,6 keer gesproken met mensen uit deze doelgroep (de norm is 1,8 gesprek). We hebben 96% van hen (31.466 van de 32.743) minimaal 1 keer per jaar gesproken (de norm is 90%). In 2020 hebben we het beleid om maximaal 5 jaar dienstverlening te bieden volledig doorgevoerd, tenzij WGA’ers zelf nog om dienstverlening verzoeken of er redenen zijn om de dienstverlening langer door te laten lopen. Mede hierdoor is het totaal aantal WGA’ers dat actieve re‑integratiedienstverlening ontvangt in vergelijking met 2019 gedaald. Eind 2020 boden we in totaal 60.960 WIA/WGA’ers actieve re‑integratiedienstverlening, waarvan er 94% een volledig klantprofiel en 90% een werkplan hadden. In 2020 zijn 17.532 nieuwe WIA/WGA’ers ingestroomd in onze re‑integratiedienstverlening. We voerden 12.455 werkoriëntatiegesprekken en stelden 13.559 (eerste) werkplannen op. We hebben in 2020 10.190 re‑integratietrajecten ingekocht voor WIA/WGA’ers. We zien dat het aantal werkhervattingen als gevolg van de coronacrisis lager is dan in 2019 (zie hieronder de tabel Uitstroom naar werk van mensen met een arbeidsbeperking).

Resultaten Wajong

We willen zo veel mogelijk Wajongers met arbeidsvermogen aan werk helpen en aan het werk houden. In 2020 konden we 6.675 Wajongers aan werk helpen. Dat is 83% van de doelstelling van 8.000 plaatsingen, zie hierna onder het kopje Uitstroom naar werk vanuit een arbeidsongeschiktheidsuitkering. Wajongers die hun baan verliezen nemen we weer in onze Wajong‑dienstverlening op, ook als ze een WW‑uitkering krijgen. Naast het (opnieuw) plaatsen van Wajongers is ook het aan het werk houden van Wajongers een belangrijke taak van UWV. In 2020 zijn 9.721 contractverlengingen gerealiseerd (2019: 9.828). Juist in onzekere tijden is het belangrijk om in contact met hen te blijven. In 2020 hebben we contact gehad met 49.769 (94%) van de 53.000 Wajongers met arbeidsvermogen die niet werken of voor wie geen re‑integratietraject is ingekocht. Gemiddeld hebben we in de afgelopen twaalf maanden 2,0 gesprekken per Wajonger gevoerd. Tijdens die gesprekken nemen we hun actuele situatie door, bespreken we hoe wij hen desgewenst kunnen ondersteunen richting betaald werk en leggen we uit wat hun verplichtingen zijn.

Op verzoek van het ministerie van SZW zijn we in 2019 gestart met een verkenning van de dienstverleningsbehoefte van Wajongers die een vast dienstverband hebben bij een reguliere werkgever. Ook Wajongers die als zelfstandige werken, vragen we of ze behoefte hebben aan onze dienstverlening. Tot en met eind 2020 hebben we circa 13.000 werkende Wajongers benaderd voor een gesprek. Circa 1.100 van hen hebben aangegeven dat ze behoefte hebben aan ondersteuning. Dat kan inzet van jobcoaching zijn, maar ook ondersteuning bij bemiddeling naar een andere functie. De overigen waren over het algemeen positief over het feit dat ze door UWV zijn benaderd, maar gaven aan vooralsnog tevreden te zijn met de huidige werkplek. In overleg met het ministerie is besloten om ondersteuning van werkende Wajongers met een vast dienstverband of werkend als zelfstandige een regulier onderdeel van de dienstverlening te laten zijn.

Sinds 2010 hebben mensen die gebruikmaken van de oude Wajong (oWajongers) de mogelijkheid om over te stappen naar de Wajong 2010. Tot voor kort werd van deze overstapmogelijkheid slechts spaarzaam gebruikgemaakt. Als gevolg van de Wet vereenvoudiging Wajong die in 2021 in werking is getreden, zijn de rekenregels voor de Wajong gewijzigd, waardoor werkende Wajongers er over het algemeen qua inkomsten op vooruitgaan. Dit geldt zeker voor Wajongers die toegang hebben tot de voortgezette werkregeling van de Wajong 2010. Omdat werkende oWajongers bij een overstap direct instromen in de voortgezette werkregeling van de Wajong 2010, is overstappen voor hen daarmee (nog) gunstiger geworden. Begin oktober 2020 is aan circa 13.000 werkende oWajongers een brief gestuurd om hen te attenderen op de mogelijkheid om over te stappen. Ruim 6.300 oWajongers hebben aangegeven dat ze daarvan gebruik willen maken. De overstapgesprekken zullen in de tweede helft van 2021 plaatsvinden. De overstap zelf gaat dan met terugwerkende kracht in per 1 december 2020.

Uitstroom naar werk vanuit een arbeidsongeschiktheidsuitkering

De arbeidsmarkt is in 2020 verslechterd, zeker voor werkzoekenden met een beperking. Het aantal mensen met een WIA‑uitkering dat in 2020 werk vond, was 13% lager dan in 2019. Het aantal mensen met een Ziektewet‑uitkering en een WAO- of WAZ‑uitkering dat in deze periode een baan vond, daalde met respectievelijk 44% en 39%. De Wajongers die nog niet werken, hebben vaak beperkte mogelijkheden en/of een grote afstand tot de arbeidsmarkt en zijn daardoor moeilijk plaatsbaar. De coronacrisis maakt dat nog moeilijker. Het aantal Wajongers dat we aan werk konden helpen, was 22% lager dan in 2019. Eind 2019 waren er 56.600 Wajongers aan het werk. In juni 2020 waren het er nog maar 55.300, wat een afname is met 1.300 in een half jaar tijd. (De cijfers over werkende Wajongers zijn altijd met vertraging bekend. De cijfers voor heel 2020 zijn daarom pas later in 2021 beschikbaar.) In totaal vonden in 2020 10.300 mensen met een arbeidsbeperking een baan, 22% minder dan in 2019. Zolang de coronacrisis voortduurt en de arbeidsmarkt niet verbetert, is de verwachting dat deze daling zich zal voortzetten.

Tabel Uitstroom naar werk van mensen met een arbeidsbeperking

• * De aantallen worden op verschillende manieren berekend. Bij de Wajong tellen we alleen de mensen die een arbeidsovereenkomst van minimaal zes maanden voor minimaal twaalf uur per week hebben aanvaard. Bij de WIA, WAO en WAZ tellen we de mensen van wie de re‑integratiedienstverlening is beëindigd omdat ze voor hun resterende verdiencapaciteit werk hebben aanvaard. Voor de Ziektewet tellen we uitsluitend de mensen die na een re‑integratietraject aan het werk zijn gegaan.
• ** Exclusief plaatsingen in 2019 die in 2020 geregistreerd zijn.

In 2020 hebben ook nog 6.303 mensen met een WIA/WGA‑uitkering gedeeltelijk het werk hervat.

Verbeteren kwaliteit dienstverlening

We verbeteren de kwaliteit van de dienstverlening voor arbeidsbeperkten. We toetsen de kwaliteit en we bepalen verbetermaatregelen op basis van eigen onderzoeken en monitorrapportages over de dienstverlening, zoals klanttevredenheidsmetingen en de dienstverleningsportfolio. Zo voeren we verbeteringen door in het werkplan AG. We leggen onder andere de rol van arbeidsdeskundigen vast in het plan en ook het gebruik van het methodische kader – een hulpmiddel voor professionals om de klant met een methodische aanpak in beeld te brengen. De beoogde invoering eind 2020 heeft vertraging opgelopen wegens onvoldoende releasecapaciteit. De huidige verwachting is dat het nieuwe werkplan AG in het voorjaar van 2021 ingevoerd zal zijn.

Dienstverlening voor banenafspraak

Uit de trendrapportage over het derde kwartaal van 2020 blijkt dat er tot 1 oktober landelijk in totaal 61.262 extra banen voor de banenafspraak zijn gecreëerd. Dat zijn er 2.995 meer dan per 1 juli 2020. Het totaal aantal extra gecreëerde banen is echter 530 lager dan eind december 2019. UWV heeft geen informatie over de reden van dit baanverlies en dus ook niet over een eventuele relatie met de coronacrisis. Het streefcijfer voor eind 2020 was 67.500 extra banen.

Er komen drie groepen arbeidsbeperkten in aanmerking voor deze extra banen: mensen die onder de Participatiewet vallen, mensen met een Wsw‑indicatie en Wajongers met arbeidsvermogen. Eind september stonden 236.456 mensen ingeschreven in het doelgroepregister voor de banenafspraak. Sinds 30 januari 2020 kunnen mensen ook vragen om uitgeschreven te worden uit het doelgroepregister. Tot en met december 2020 kwamen 1.614 verzoeken voor uitschrijving binnen, 1.543 (95%) van deze aanvragen is afgehandeld. Hiervan zijn er 1.172 toegekend en 371 afgewezen.

Dashboards

Op 10 juni 2020 is via werk.nl een interactief dashboard Banenafspraak gelanceerd. Dit dashboard geeft inzicht in de voortgang van de banenafspraak per arbeidsmarktregio. Met het interactieve dashboard kunnen gebruikers (bij UWV en gemeenten) snel eigen selecties maken. Ook kunnen ze eenvoudig een vergelijking maken met een andere arbeidsmarktregio of met landelijke data. Mensen die alleen kunnen werken in een beschutte omgeving, onder aangepaste omstandigheden, kunnen bij UWV een aanvraag indienen voor een Advies indicatie beschut werk. UWV geeft vervolgens een positief of negatief advies. Op 26 oktober 2020 is ook een dashboard Beschut werk live gegaan. Dit dashboard toont de aantallen aanvragen, positieve adviezen en mensen die in een beschutte omgeving werken.